Số liệu thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan ghi nhận trong 2 tháng đầu năm 2018, các doanh nghiệp Việt Nam đã xuất khẩu sang thị trường Mỹ sắt thép các loại với 124,6 nghìn tấn và trị giá 104,24 triệu USD, cao hơn hai lần về lượng và trị giá so với cùng kỳ năm 2017.
Việt Nam cũng xuất khẩu sang Mỹ các sản phẩm từ sắt thép với trị giá 73,67 triệu USD, tăng gần 40% so với cùng thời gian năm 2017.
Hiện Việt Nam đứng thứ 12 trong số 20 nguồn thép nhập khẩu lớn nhất của Mỹ và đứng thứ ba sau Canada và Mexico về sản lượng nhôm thuộc hạng mục thanh, que và hình xuất khẩu sang Mỹ.
Mới đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump ra thông qua việ đánh thuế 25% tất cả các sản phẩm thép và 10% đối với mặt hàng nhôm nhập khẩu từ tất cả các nước.
Như vậy, với quyết định mới của ông Trump, ngành thép Việt Nam sẽ nằm trong nhóm 12 nước bị ảnh hưởng nhiều nhất.
Động thái này diễn ra trong bối cảnh các sản phẩm thép của Trung Quốc giảm mạnh khi bị Mỹ áp 14 loại thuế chống bán phá giá và 10 loại thuế tự vệ trong hai năm 2016 và 2017; trong khi thép của Việt Nam xuất sang quốc gia này tăng lên nhanh chóng. Do đó, Mỹ nghi ngờ Việt Nam nhập thép Trung Quốc và sau đó xuất khẩu sang thị trường này.
Trong văn bản gửi tới Bộ Thương mại Hoa Kỳ, Hiệp hội Thép Việt Nam cho biết Việt Nam có nhập nguyên liệu sản xuất từ Trung Quốc khi chưa có nhà máy sản xuất thép cuộn cán nóng.
Tuy nhiên, các doanh nghiệp Việt Nam đã đầu tư hàng trăm triệu USD với dây chuyền công nghệ hiện đại để sản xuất ra các sản phẩm thép cán nguội và tôn mạ có chất lượng đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của Mỹ, Nhật Bản, tạo ra hàm lượng giá trị gia tăng đáng kể trong quá trình sản xuất chứ không phải chỉ chế biến qua loa để xuất khẩu sang Mỹ.
Đại diện Hiệp hội Thép Việt Nam cũng khẳng định, Việt Nam dễ dàng giải quyết được vấn đề này vì từ năm nay đã có thể sản xuất đủ số lượng thép cuộn cán nóng để sản xuất các sản phẩm thép khác, đảm bảo nguồn gốc xuất xứ 100% Việt Nam.
Thêm vào đó, mặc dù chắc chắn sẽ gặp khó khăn sau quyết định áp thuế của Mỹ nhưng điểm tích cực của Việt Nam là Mỹ hiện chỉ chiếm tỷ trọng khoảng 11% tổng giá trị xuất khẩu các mặt hàng sắt thép của Việt Nam.
Nếu như xuất khẩu sang Mỹ bị ảnh hưởng do quyết định mới của Tổng thống Trump, ngành thép Việt Nam có thể sẽ quay về dồn sức cạnh tranh trên thị trường chính hiện nay là khối ASEAN, hiện chiếm 59,3%.